Eğitim Planı

ALEVİLİĞİ ANLAMAK

EĞİTİM PLANI

GİRİŞ: Alevilik eğitimi gerekli mi?

A- Alevilik eğitimine ihtiyaç var mı?

1- Eğitim ihtiyacı neden belirdi?

a- Üyelerin eğitim ihtiyaçları

b- Dedelerin eğitim ihtiyaçları

c- Dernek yöneticilerinin eğitim ihtiyaçları

B- Eğitim-Öğretim planı nasıl uygulanabilir?

1- Eğitimin hedefi kimdir?

2- Eğitim nasıl verilmeli?

3- Eğitimi kim verecek?

a- Dedeler

b- Akademisyenler

c- Araştırmacılar

1- Dine ve aleviliğe genel yaklaşım

A- Tanrı kavramı nedir?

1- Tanrı inancı

2- Dinsel etik

B- Kültür ve Din

1- Kültür nedir, nasıl birbirlerini etkilerler?

2- Kültür unsurları nelerdir?

a- Dil

b- Din

c- Gelenek ve görenek

d- Sanat

e- Dünya görüşü

f- Tarih

3- Kültürün Özellikleri

4- Kültürün İşlevi

 

5- Kültürün kazanılması

a- Kültürel şok:

b- Kültürlerin birbirlerini etkilemesi

c- Kültür Emperyalizmi:

d- Kültürel asimilasyon:

e- Kültürel Yozlaşma:

C- Din kavramının tanımı ve dinler tarihine yaklaşım

1- Din kavramının tanımımı nasıl yaparız?

2- Dinler Tarihine nasıl yaklaşmalı?

a- Tarihi açıdan:

b- Dilbilimi (filoloji) acısından

c- Sosyolojik acıdan

d- Etnolojik ve antropolojik açıdan

e- Psikolojik açıdan

3- Din ve kültür ilişkisi

D- Aleviliğe genel yaklaşın

1- Alevilik erkânı eğitimi yöntemi

a- Sekronik “eşzamanlı” yöntem

1- Alevi-Bektaşi İnancının Günümüzdeki Özü nedir?

2- Alevi-Bektaşi İnancı Nasıl Uygulanıyor?

3- Alevi-Bektaşi İnancı Kendisini ve Cemaatini Nasıl Koruyor?

b- Diyakronik “artzamanlı” yöntem

1- Alevi-Bektaşi İnancı Kuşaktan Kuşağa Nasıl Öğretildi?

2- Alevi-Bektaşi İnancı Ne Zaman ve Hangi Koşullarda Oluştu?

3- Alevi-Bektaşi İnancı Nasıl Gelişti?

2- Alevi sözcüğünün kavramı ve diğer alevi kavramları

a- Alevi sözcüğünün kavramı

b- Alevi kavramları

3- Aleviliğin temelindeki ana unsurlar

a- Oğuz Türklerinin kültürü ve Şamanist Gök Tanrı inançı

b- İslam’ın doğuşu, yayılması, gelişmesi ve Türklerin İslamla tanışması

c- Türk aşiretlerinin ve Alevi inancının Anadolu’da karşılaştıkları yöresel etkiler ve tarih içinde değişimi

2-İslamın Doğuşu ve Dört Halife Devri

A- İslam öncesi Arap yarımadası ve Mekke

1- İslam öncesi Arap yarımadası

2- Mekke

3- Dini ortam

B- Hz. Muhammed ve İslamın Doğuşu (Hadis, Siyer ve Hilye temelinde)

1- Hz.Muhammed’in peygamberliğine kadar yaşantısı

2- Peygamberliği

a- Kur'an: Allah'ın sözü?

1- Etimoloji

2- Tarihce

a-Kültürel Kaynakları

b- Yazılma süreçi

c- Mekke dönemi

d- Medine dönemi

e- Sözlü Kur'an'dan yazılı Kur'an'a: Kur'an mushafları

1- Ebu Bekir dönemi ve İmam Mushaf

2- Ömer ve Osman dönemi

3- Metnin orjinalliği ve Kur'an versiyonları

a- Semarkand Kuranı

b- Topkapı Sarayı Kuranı

c- Kahire Kuranı

d- TİEM Kuranı

e- Darü’l-Kütüp Kuranı

f- St. Petersburg Kuranı

g- Sana’a Kuranı

4- Edebi dil ve içerik

5- Kur'an'ın anlatı ve hikayelerinin yapısı

6- Kur'an'daki İslama çağrı neyi değiştiriyor?

7- Kur'an'daki İslam ile Uygulamadaki İslam Farklı mıdır?

b- İslam'a çağrı, ilk Müslümanlar, tepkiler

c- İsra (Kur'an'da sadece gece yürüyüşü) ve Miraç mucizesi

3- Akabe biatları ve Hicret, Medine Vesikası ve bozulması

a- Hicret 16 temmuz 622

b- Medine Vesikası

4- Savaşlar, Hudeybiye Antlaşması ve Mekke'nin Fethi

5- Son haç ve Gadir Gum Veda hutbesi

C- Siyasi ve Dinsel çatışma

1- Bölünmenin dinsel temel unsurları

a- Sünni İslam (Ehl-i Sünnet):

b- Şia veya Şia-i Ali (Şî'atu Ali)'den Aleviğe

2- Şi'atü Ali-Alevi düşünce unsurları:

a- Nübüvvet, Risalet ve İmamet

b- İmamet ve velayetin devam etmesi

c- Ehl-i Beyt ve İmamet, Tevella ve Teberra

3- Kur'an'a göre Zahir ve Bâtın ayırımı nedir?

4- Batınî ve Alevilik-Bektaşilik inançına göre Kur'an

5- Batınî anlayış için Hz. Muhammed’in peygamberliği ne demektir?

6- Zahirde ve Batında Miraç ve anlamı nedir?

7- Aleviler için İslamın beş şartı ne demektir?

8- Cihat nedir?

D- Dört halife (Hulefa-yı Raşidin)

1- Ebu Bekir 632-634

a-İslamdan ayrılmalar ve birlik için mücadele

b- Sözlü Kur’an’dan yazılı Kur’an’a geçişin başlaması

2- Ömer 634-644

a- Arap yarımadasından çıkış ve yayılma

b- İslamın yayılmasında kültürel ve etnik zorluklar, çatışmalar ve Mevali sorunu

3- Osman 644-656

a-Osman’ın halifelik dönemi

b- 656 da Halife Osman'a başkaldıran Abdullah ibn Saba kimdir?

4- Hz. Ali 656- 661

a- Tarihi Ali

b- Teolojik ve Mitolojik Ali

3-İslamın siyasi ve dinsel sorunları

A- Emevi devri ve genişlemenin sorunları

1- Emevilerin yayılması

a- Muaviye ve Şam'da Sufyanî Emevîler

b- Sıffin Savaşı 657

c- Emevîler Halifeliği'nin Kurulup Gelişmes

d- Kerbala Kıyımı 680

2- Mervânîler ve Emevilerin çöküşü

B- Ebu Müslim ve Abbasilerin Emevileri yıkması

1- Ebu Müslim

a- Kimliği

b- Siyasi ve askeri faaliyeti

2- Abbasiler

a- Kuruluş ve yükseliş

b- Büveyhiler altında

c- Büyük Selçukluların altında

d- Mısır'da Abbasî halifeliği

C- On iki İmam : Din ve siyaset arasında

1- Ali ibn Ebu Talib (ö.661)

2- Al-Hassan ibn Ali (ö.669)

3- Al-Hussayn ibn Ali (ö.680)

4- Ali ibn al-Hussayn ( Zayn al-Abidin) (ö.714)

5- Muhammad ibn Ali al Bâqir (ö.733)

6- Ja'far ibn Muhammad al-Sâdik (ö.765)

7- Mûsâ ibn Ja'far al-Kâdhim (ö.799)

8- Ali ibn Mûsâ al-Redha (el-Rıza) (ö.818)

9- İmam Muhammed Taki (ö. 835)

10- Ali ibn Muhammad al-Hâdî (.868)

11- Al-Hassan ibn Ali al-Askarî (ö.874)

12- Muhammad ibn al-Hassan al-Mahdî (kayboluşu 940)

D- Ehl-i Beyt etrafında Bâtınî İslam'in gelişmesi

1- Şi'atü Ali, Hz. Ali taraftarlığının ilk kez Ali'yi tanrısallaştırarak Sabailik olarak ortaya çıkışı (Osman'a karşı isyan 635);

2- Ehl-i Beyt'e bağlı olarak değişik biçimlerde gelişmesi;

3- Kerbela olayı ile (680) tepkilerin yükselişi;

4- İmam Bakır ve Cafer çevresindeki Şi'atü Ali (Alevilik) etrafında kümeleşmeleri, siyasi hareketlerle ilişkiler;

5- İran ve Azerbaycan'da Mazdekizm kaynaklı Alevi toplumsal hareketleri:

a- Müslümiyye hareketleri(761; 777-785)

b- Babek ve Babek Hurremi hareketi (816-837)

c- Alevi al-Basri önderliğinde zenci-köle ayaklanması (869-883)

6- Şi'atü Ali/Alevvi inanç temelinde devlet yapılanması:

a-Karmatiler:Irak (891-902); İran; Bahreyn (894-934/951?)

b- Buveyhiler,

c- Hamdaniler,

d- Fatımîler

E- Şia-i İmamiyenin ve Aleviliğin elde kalan ilk yazılı kaynaklarından...

1. Ummu’l Kitab: İmam Bakır’ın(ö.733) inançsal görüş düşüncelerini içeren kitap 8.yy.ın ilk yarısında yazılmıştır.

2. Mufaddal bin Umar al-Jufi as-Sayrafi , Kitab al-Haft wa’l-Azilla; İmam Cafer’in batıni görüşlerini içermektedir

3. İkhwan as Safa ve Risaleleri, 9.yüzyılın ilk yarısında Arapça hazırlanmış dünyanın ilk ansiklopedik yapıtı

4. Jafar Mansur el Yaman (ö.914) Kitab al-Alim wa’l Ghulam,

5- Oniki İmamcılığa ilk düşünsel ve inançsal çehresini veren :

a) Kitab Firaku’ş-Şia’nın yazarı al-Hasan bin Musa en-Nevbahti (ö.922).

b- Abu Cafer Muhammed Yakub al-Kolayni’nin (ö.940-41) Al-Usul Min al-Kafi.

c- Şeyh al-Saduk adıyla tanınan İbn Babeveyh’in (ö.991-92) ı Risaletu’ul İtikadat

d-Heresiograf Sad bin Abdullah al-Aşari al-Kummi’nin( ö.951-52) Kitab al-Makalat ve’l- Firak’ı.

F- Mezheplerin ve Tarikatların doğuşu

1- Sünni İslam (Ehl-i Sünnet):

a- Fıkıh

1- Hanefî

2- Malikî.

3- Şafiî.

4- Hanbelî.

b-İnanç (itikadî)

1- Ashab-ı Hadis

2- Mutezelliye

3- Eş’ariyye

4- Mâturiddiyye

2- Şia veya Şia-i Ali (Şî'atu Alî) yani Ali Yanlıları”:

a- Gâliye (Aşırılıkçılar) :15 “fırka” (grup)

b- Râfıza veya İmamiyye

c- Zeydiyye (Ilımlı Şia kolu) 6 fırka

Bugün Şia-i Ali deki inanç ayrımlarından bazıları şunlardır:

a- Şia-i İmamiye

b- İsmailiyye

c- Alamut radikal İsmailiyyesi

d- Nusayrilik

e- Melametiyye

f- Zeydiye

g- Allavi

h- Dürüzi:

i- Alevi-Bektaşi

3-Hariciler

G- Tasavvufun doğuşu ve Vahdet-i Vücut, Vahdet-i Mevcut felsefesi

1- Tasavvufun doğuşu

a- Tasavvufun tanımı

b-Temelleri

1- Ayetlerden bazıları :

2- Hadislerden bazıları :

c- Tasavvufu geliştirenler

1- Hz. Muhammett'te Cüneyt Bağdâdî'ye

a- Üveys el- Karanî (Veysel Karanî) ö.657

b- Hasan el Basri (d.643- ö 728)

c- Rabia Adeviyye ö. 185/801

d- Zünnün Mısrî (d. hicri180-ö. 245/856)

e- Beyazıd Bistamî (ö. 260/874)

f- Hâkim et-Tirmizî (ö.285/898)

g-Cüneyt Bağdatî (ö.286/899)

2- Cüneyt Bağdâdî'den Muhyiddin Arabi'ye

a- Hallacı Mansur

b- Gazali

c- Şehabeddin Sühreverdi (Maktül)

d- Muhyiddin Arabi

3- Muhyiddin Arabi dönemi

2- Vahdet-i Vücut, Vahdet-i Mevcut felsefesi

4- Oğuz Türklerinin Sosyo-politik yapıları, Kültürleri ve Şamanist Gök Tanrı inançı

A- Oğuz Türklerinin Sosyal ve politik yapıları

B- Kültürleri ve Şamanist Gök Tanrı inançı

C- Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri

1- Bektaşilik ve Alevilikteki İslam Öncesi İnanç Motiflerinin Kaynakları Olarak Türklerin Girdikleri Dinler

a- Eski Türk İnançları

b- Atalar Kültü

c- Tabiat Kültleri

d- Gök Tanrı Kültü

e- Şamanizm

f- Budizm

g- Zerdüştlük, Mazdeizm ve Mazdekizm

h- Maniheizm

i- Hıristiyanlık

j- Musevilik

k- Putperest ve Hıristiyan Anadolu Kültürü

2- Eski Türk İnançları Kaynaklı Motifler (Tabiat Kültleri)

a- Dağ ve Tepe Kültü

b- Taş ve Kaya Kültü

c- Ağaç Kültü

3- Şamanizm Kaynaklı İnanç Motifleri

a- Sihir ve Büyü Yapmak

b- Hastaları İyileştirmek

c- Gayp'tan ve Gelecekten Haber Vermek

d- Tanrının İnsan Şeklinde Görünmesi (Antropofani)

e- Tabiat Kuvvetlerine Hakim Olmak

f- Ateşe Hükmetmek

g- Kemiklerden Diriltmek (İntermezzo)

h- Kadın-Erkek Müşterek Ayinler (Ayin-i Cem)

i- Tahta Kılıçla Savaşmak

4- Uzak Doğu ve İran Dinleri Kaynaklı İnanç Motifleri

a- Tenasüh (Reenkarnasyon, Metampsikoz) İnancı

b- Hulul (Enkarnasyon) İnancı

c- Şekil (Don) Değiştirme (Metamorfoz)

d-Havada Uçma (Levitasyon)

e- Dört Unsur(Anasır-ı Erbaa)

f- Ateş Kültü

5- Kitab-ı Mukaddes Kaynaklı İnanç Motifleri

5- Türklerin müslüman olmaları

A- Horasan da Ehl-i Beytin yaydığı değişik İslami akımlar ve Türk dervişleri

B- Türklerin İslamla tanışması

C- Türkleri etkileyen Batınî İslam yolları

1- İsmailiye etkisi

2- Melamati etkisi

3- İki etkinin birleşmesi neticesi

a-Kalenderîler

b-Yeseviler

c-Haydarîler

d-Vefaîler

D- Türk kavimlerinin Batınî İslam’ının üç ana özelliği:

1-Bağlaştırmacı (senkretik) karakter;

2- Mehdici karakter;

3- Mistik (sufiyane) karakter

a-Hulûl

b-Tenasüh

c-Don değiştirme

E- Karahanlılar: Aleviliği devlet dini olarak kabul ilk Türk devleti

F- Ahmet Yesevi

6- Türklerin ve Alevi inancının Anadolu’da karşılaştıkları yöresel etkiler ve tarih içinde değişimi

A- Selçuklular ve Anadolu’ya yayılış

1- Selçuklu devletinin kuruluşu ve Bağdat’da halife tarafından çağrılmaları

2- Büyük Selçuklu İmparatorluğu ve Malazgirt savaşı (1015 ten1085e)

B – Anadolu'ya Türk aşiretlerinin yayılışı ve Tüklerle Aleviliğin gelişmesi

1- Anadolu'nun müdafaası ve dâhilde birlik mücadelesi (1085ten 1192ye)

C- Anadolu Selçukluları ve Aleviler karşı karşıya

1- Anadolu'da birlik ve merkezleşme (1192den 1256 ya)

2- Anadolu Selçukluların Alevi Ocaklarını yapılandırması (1224)

3- Babai İsyanı (1239-40)

4- Anadolu Sultanlığının zayıflaması ve ortadan kalkması (1258den 1308e)

D- Hünkar Hace Bektaş Veli ve Bektaşiliğin doğuşu

E- Ahi Evran ve Ahilik ile Bacıyân-ı Rûm teşkilatı

F- Osmanlı’nın doğuşunda Alevilerin etkisi

1- Tavâif-i Mülûk Devri: Anadolu'da bağımsız devletler ve beylikler devri

2- Osmanlı'nın doğuşu (1299) ve son olarak Dulkadirli hanedanını yoketmesi arasındaki devir(1515)

G- Osmanlılarda Alevi isyanları ve Balım Sultanın Bektaşiliği yapılandırması

1- Osmanlıya karşı ilk Alevi isyanları

a- 1416 da Şeyh Bedrettin isyanı

b- Şahkulu isyanı (1511)

2- Balım Sultan ve Bektaşiler

a- Balım Sultan'ın 1502 de Bektaşilerin başına atanması ve Bektaşiliğin yeniden yapılanma,

b-1520'da Şeyh Celal isyanı, 1527 Kalender Çelebi isyanı, Pîr Sultan Abdal İsyanının (1567), Celalî İsyanları

H- Erdebil tekkesinin şekillenmesi ve Anadolu’da Sefevi etkisi

1- Erdebil tekkesinin doğuşu ve büyümesi

2- Erdebil Tekkesinin Anadolu Aleviliğini ve İranı etkilemesi

İ- Alevilerin duraklama, içine kapanma devri ve Tanzimat

1- Duraklama, içine kapanma devri

2- Tanzimat devri

7- Cumhuriyet ve Aleviliğin güncel sorunları

A- Cumhuriyet ve Alevilik

B- Aleviliği bugünkü sorunları

8- Bugünkü Alevi erkânı, kavramları ve kentsel yaşamda devamlılığı

A- Alevi felsefesi ve Dört kapı kırk makam eğitimi

1 - Şeriat kapısı

2-Tarikat Kapısı

3- Marifet kapısı;

4 - Hakikat kapısı.

B-Erkânname nedir? İmam Cafer ve Şeyh Safi Buyruğu

C- Hak-Muhammed-Ali yolu

D- Kırklar Meclisi nedir?

E- Cem nedir ve Cemin kurgusundaki Tevhid ve Miraçlamanın anlamı nedir?

F- Görgü Cemi nedir?

G- Cemevi (Cemçadırı) nedir? Mescid-i Nebevi bir model midir?

H- Ocak nedir? Mürşit Ocakları nedir? Dedelik Kurumu nereden geliyor? Mürşit- Pîr-Rehber gibi inanç önderleri kimdir ve görevleri nedir? Tarih içinde bu hizmetler ne gibi değişikliklere uğradı?

I- Muhip ve Talip kimdir? Görevleri nelerdir?

J- Alevi doğmak - Alevi olmak: Kim “Talip” olabilir?

K- Musahiplik nedir ve temel kaynakları nerededir?

L- 12 hizmet nedir?

M- Ölü Dârı ve Erkânı nedir?

N- Semah

O- Hızır orucu ve Hıdrellez

P-Alevi-Bektaşi Ehl-i beyt anlayışı

R- Tevella Teberra ne anlama geliyor?

S- Yunus Emre'den Aşık Veysel'e Anadolu halk şairlerinde Alevilik ve Cemlerde deyişlerinin kullanılması

T- Nevruz

U- Kentsel yaşamda Alevili erkanının devamlılığı ve sorunları

1- Dede/Mürşit ile Talip/Mühip ilişkisi

2- Kentsel ortamda geleneksel ocak yapısı devam edebilir mi?

3- Karışık kentsel ortamda yöresel erkân zenginliğini nasıl korunur

4- İkrar verme : kime? neye? Nasıl?

5- Görgü cemi sorunlarına cevaplar...

9- Aleviliğin genel sorunları

A- Tarihte ve bugün Alevi Bektaşi ilişkisi

B- Tarihte ve bugün Kürt alevileri

C- Oğuz Türkleri zamanı Türk kültürünün bugünkü Türk Sünni-Alevi İslami yaşantımızda devamı

D- Alevilikte söylenceler ve tarihi gerçekleri ayırma ve değerlendirme

İDEAL KÜTÜPHANE başlangıcı

KONUŞMACI OLARAK DAVET EDEBLİLECEĞİMİZ İSİMLER